NAZWA¶

gzip, gunzip, zcat - skompresuj i zdekompresuj pliki

SKŁADNIA¶

gzip [ -acdfhlLnNrtvV19 ] [-S rozszerzenie] [ nazwa ... ]
gunzip [ -acfhlLnNrtvV ] [-S rozszerzenie] [ nazwa ... ]
zcat [ -fhLV ] [ nazwa ... ]

OPIS¶

gzip redukuje rozmiar podanych plików używając algorytmu Lempel-Ziv (LZ77). Zawsze, jeżeli jest to możliwe, do nazwy pliku dodawane jest rozszerzenie .gz, przy zachowaniu informacji o właścicielu pliku, trybie dostępu, oraz czasie dostępu i modyfikacji. (Domyślnym rozszerzeniem nazwy pliku jest -gz dla systemu VMS, .z dla MSDOS, OS/2 FAT, Windows NT FAT i Atari.) Jeżeli nie podano nazwy żadnego pliku, lub podano nazwę "-", dane do kompresji pobierane są ze standardowego wejścia, a po skompresowaniu zapisywane na standardowe wyjście. gzip kopresuje jedynie zwykłe pliki. W szczególności, ignoruje dowiązania symboliczne.

Jeżeli nazwa skompresowanego pliku jest za długa dla systemu plików, gzip obcina ją. gzip usiłuje obcinać jedynie części nazw plików dłuższe niż 3 znaki. (Część nazwy pliku znajduje się pomiędzy kropkami). Jeżeli nazwa składa się tyko z krótkich części, obcinane są najdłuższe z nich. Na przykład, jeżeli długość nazwy plików jest ograniczona do 14 znaków, gzip.msdos.exe jest kompresowane do gzi.msd.exe.gz. Jeżeli w systemie plików nie ma ograniczenia długości nazwy pliku, nazwa nie jest obcinana.

Domyślnie gzip zachowuje oryginalną nazwę pliku oraz czas modyfikacji i dostępu wewnątrz skompresowanego pliku. Jest ona uzywana podczas dekompresji z opcją -N. Jest to użytecznie, gdy nazwa skompresowanego pliku została obcięta lub czas modyfikacji nie został zachowany po transferze pliku.

Skompresowane pliki moga być odtworzone do pierwotnej postaci przy użyciu poleceń gzip -d, gunzip lub zcat. Jeżeli oryginalna nazwa pliku zachowana wewnątrz pliku skompresowanego nie może być odtworzona w danym systemie plików, na podstawie oryginalnej nazwy tworzona jest nowa.

gunzip uruchamiany jest z listą plików w linii poleceń. Następnie każdy plik, którego nazwa kończy się rozszerzeniem .gz, -gz, .z, -z, _z lub .Z i w nagłówku pliku znajduje się prawidłowa liczba (magic number) jest dekompresowany i zastępowany oryginalnym plikiem bez jednego z powyższych rozszerzeń. gunzip rozpoznaje też specjalne rozszerzenia nazw plików .tgz i .taz jako skróty dla, odpowiednio, .tar.gz i .tar.Z. Podczas kompresji pliku z rozszerzeniem .tar, jeżeli jest to konieczne, gzip używa rozszerzenia .tgz zamiast obcinania nazwy pliku.

gunzip może dokonać dekompresji plików stworzonych przez programy gzip, zip, compress, compress -H lub pack. Rodzaj pliku wejściowego jest rozpoznawany automatycznie. Podczas dekompresji plików w pierwszych dwóch formatach, gunzip kontroluje 32-bitową sumę kontrolną CRC. W wypadku plików stworzonych przez programy pack i gunzip sprawdzana jest długość zdekompresowanego pliku. Standardowy format programu compress nie umożliwiał kontroli poprawności. Jednak niekiedy gunzip jest w stanie wykryć uszkodzony plik .Z. Jeżeli w trakcie dekompresji takiego pliku pojawią się błędy, nie sądź, że plik jest w porządku jeżeli program uncompress nie zgłaszał problemów. Oznacza to tylko, że uncompress nie kontroluje poprawności plików wejściowych. Format plików compress -H systemu SCO (kompresja metodą lzh) również nie obsługuje kontroli poprawności, lecz także możliwe jest podstawowe sprawdzenie spójności pliku.

Pliki stworzone przez program zip mogą być zdekompresowane tylko, jeżeli w archiwum .zip znajduje się jeden plik i jest on skompresowny metodą 'deflation'. Jest to opcja przeznaczona do konwersji plików .tar.zip do formatu .tar.gz. Do dekompresji archiwów .zip zawierających więcej niż jeden plik użyj programu unzip unzip zamiast gunzip.

zcat działa tak samo, jak gunzip -c. (W niektórych systemach zcat może być zainstalowany jako gzcat, aby zachować oryginalne dowiązanie do programu compress). zcat dekompresuje pliki z listy podanej w linii poleceń lub pobiera dane ze standardowego wejścia, a nastepnie zapisuje zdekompresowane dane na standardowym wyjściu. zcat dokonuje dekompresji plików po sprawdzeniu, że w nagłówku pliku znajduje się właściwa liczba (magic number); nie jest wymagane, aby nazwa pliku miała rozszerzenie .gz.

Gzip korzysta z algorytmu Lempel-Ziv użytego w programach zip i PKZIP. Wydajność kompresji zależy od wielkości danych wejściowych, ilości bitów używanych w kodach oraz rozmieszczenia w danych jednakowych podciągów. Dane takie, jak kod źródłowy lub tekst w języku angielskim są redukowane o 60-70 procent. Osiągany stopień kompresji jest przeważnie dużo większy niż przy użyciu kodowania LZW (używanym przez program compress), Huffmana (pack), lub adaptywnym kodowaniu Huffmana (compact).

Kompresja jest przeprowadzana zawsze, nawet jeżeli plik wyjściowy jest większy niż oryginalny. W najgorszym przypadku narzut może wynosić kilka bajtów dla nagłówka i 5 bajtów dla każdego bloku o długości 32K. Ewentualnie współczynnik powiększenia pliku może wynosić 0.015% dla bardzo dużych plików. Zauważ, że prawie nigdy nie zwiększa się ilość bloków używanych przez plik na dysku. gzip zachowuje tryb dostępu, właściciela pliku oraz czas dostępu i modyfikacji pliku podczas kompresji i dekompresji.

OPCJE¶

-a --ascii

Tryb tekstowy. Przekształć znaki końca linii używając lokalnych konwencji. Ta opcja jest dostępna jedynie na kilku systemach nie-Unixowych. W systemie MS-DOS podczas kompresji znaki CR LF są przekształcane na LF; a podczas dekompresji z powrotem.

-c --stdout --to-stdout

Wypisz skompresowane dane na standardowe wyjście; oryginalne pliki pozostają nienaruszone. Jeżeli podanych zostało kilka plików wejściowych, każdy z nich kompresowany jest oddzielnie. Dla osiągnięcia lepszej kompresji połącz pliki ze sobą przed poddaniem ich kompresji.

-d --decompress --uncompress

Zdekompresuj plik.

-f --force

Kompresuj plik nawet, jeżeli istnieją do niego twarde dowiązania lub plik wyjściowy już istnieje, lub też, jeżeli dane są uprzednio skompresowane. Jeżeli format danych wejściowych nie jest rozpoznany, a podana została opcja --stdout, dane zostają bez zmian przekopiowane na standardowe wyjście. zcat zachowuje się w takim wypadku jak cat. Jeżeli opcja -f nie została podana i program został uruchomiony w pierwszym planie, gzip pyta użytkownika przed nadpisaniem istniejącego pliku.

-h --help

Wyświetl ekran pomocy i zakończ działanie.

-l --list

Dla każdego skompresowanego pliku wypisz następujące informacje:

compressed size: rozmiar skompresowanego pliku
uncompressed size: rozmiar zdekompresowanego pliku
ratio: współczynnik kompresji (0.0% jeżeli nieznany)
uncompressed_name: nazwa zdekompresowanego pliku

Rozmiar zdekompresowanego pliku jest wypisywany jako -1 dla plików nie będących w formacie gzip, jak na przykład pliki .Z. Aby poznać rozmiar takiego pliku po dekompresji, możesz użyć polecenia:

zcat file.Z | wc -c

Po podaniu również opcji --verbose, dodatkowo są wyświetlane następujące informacje:

method: metoda kompresji
crc: 32-bitowa suma kontrolna CRC zdekompresowanych danych
date & time: pole daty/czasu oryginalnego pliku

Aktualnie dostepne metody kompresji, to deflate, compress, lzh (SCO compress -H) oraz pack. Suma CRC dla plików w formacie innym niż gzip jest podawana jako ffffffff.

Po podaniu opcji --name, podawane są dane oryginalnego pliku zawarte w pliku skompresowanym (nazwa, data/czas), jeżeli zostaną tam znalezione.

Po podaniu opcji --verbose wyświetlany jest wspólny rozmiar i współczynnik kompresji wszystkich plików, chyba że nie dla wszystkich plików te dane są dostępne. Po podaniu opcji --quiet, linie nagłówka i podsumowania nie są wyświetlane.

-L --license

Wyświetl informację o licencji i zakończ działanie programu.

-n --no-name

Podczas kompresji nie zachowuj w skompresowanym pliku oryginalnej nazwy, trybu dostępu oraz czasu modyfikacji i dostępu. (Oryginalna nazwa jest zapisywana, jeżeli nazwa pliku będzie musiała być obcięta). Podczas dekompresji nie odtwarzaj oryginalnej nazwy pliku (usuń tylko rozszerzenie .gz z nazwy pliku), nie odtwarzaj również oryginalnego pola daty/czasu - zamiast tego zachowane zostanie to pole z pliku .gz. Jest to domyślna opcja podczas dekompresji.

-N --name

Podczas kompresji zawsze zachowuj oryginalne pole daty/czasu; jest to zachowanie domyślne. Podczas dekompresji odtwórz oryginalne pole daty/czasu oraz nazwę pliku. Ta opcja jest użyteczna na sytemach z limitem długości nazwy pliku lub po utracie oryginalnego pola daty/czasu po transferze pliku.

-q --quiet

Nie wyświetlaj żadnych ostrzeżeń.

-r --recursive

Kompresuj rekurencyjnie zawartość katalogów podanych w linii poleceń. W wypadku programu gunzip dokonaj rekurencyjnej dekompresji.

-S .suf --suffix .suf

Użyj rozszerzenia .suf zamiast .gz. Można użyć dowolnego rozszerzenia, chociaż należy unikać innych niż .z lub .gz, aby uniknąć zamieszania po transferze plików do innego systemu. Rozszerzenie o zerowej długości powoduje, że gunzip usiłuje zdekompresować wswzystkie napotkane pliki niezależnie od rozszerzenia, np:

gunzip -S "" * (*.* for MSDOS)

Poprzednie wersje programu gzip używały rozszerzenia .z, aby uniknąć konfliktu z programem pack(1).

-t --test

Sprawdź spójność skompresowanego pliku.

-v --verbose

Wyświetl nazwę i stopień kompresji każdego pliku.

-V --version

Wyświetl numer wersji oraz opcje kompilacji i zakończ działanie.

-# --fast --best

Określ prędkość kompresji za pomocą cyfry #, gdzie -1 lub --fast oznacza najszybszą (lecz najmniej wydajną) kompresję, zaś -9 lub --best oznacza najwolniejszą (lecz najbardziej wydajną) metodę kompresji. Domyślną wartością jest -6 (tzn. zorientowaną na lepszą kompresję kosztem prędkości).

ZAAWANSOWANE SPOSOBY UŻYCIA¶

Skompresowane pliki mogą być ze sobą łączone; w takim wypadku gunzip zdekompresuje wszystkie pliki jednocześnie. Na przykład:

gzip -c plik1 > foo.gz
gzip -c plik2 >> foo.gz

Następnie
gunzip -c foo

jest równoznaczne z

cat plik1 plik2

W wypadku, gdy jeden z połączonych plików zostanie uszkodzony, pozostałe wciąż mogą być odzyskane (po usunięciu uszkodzonego pliku). Jednak znacznie lepsze efekty daje jednoczesne kompresowanie wszystkich plików:

cat plik1 plik2 | gzip > foo.gz

daje lepsze wyniki kompresji niż

gzip -c plik1 plik2 > foo.gz

Jeżeli chcesz od nowa skompresować połączone ze sobą skompresowane pliki wykonaj polecenie:

gzip -cd stary.gz | gzip > nowy.gz

Jeżeli skompresowny plik został utworzony z kilku skompresowanych plików, informacje uzyskane opcją --list dotyczą tylko ostatniego pliku. Jeżeli interesuje cię rozmiar wszystkich plików po dekompresji, wykonaj:

gzip -cd plik.gz | wc -c

Jeżeli chcesz umieścić w archiwum kilka plików, a następnie mieć możliwość oddzielnego ich odzyskania użyj programów takich, jak tar lub zip. tar w wersji GNU obsługuje opcję -z, która powoduje wywołanie programu gzip w sposób niewidzialny dla użytkownika. gzip został zaprojektowany jako uzupełnienie programu tar; nie może go zastąpić.

ŚRODOWISKO¶

W zmiennej środowiskowej GZIP mogą się znajdować domyślne opcje dla programu gzip. Są one odczytywane na początku; w ten sposób opcje w linii poleceń mają przed nimi pierwszeństwo, na przykład:
dla sh: GZIP="-8v --name"; export GZIP
dla csh: setenv GZIP "-8v --name"
dla MSDOS: set GZIP=-8v --name

Na komputerach Vax/VMS zmienna nosi nazwę GZIP_OPT, by uniknąć konfliktu z zestawem symboli dla wywoływania programu.

ZOBACZ TAKŻE¶

znew(1), zcmp(1), zmore(1), zforce(1), gzexe(1), zip(1), unzip(1), compress(1), pack(1), compact(1)

DIAGNOSTYKA¶

Kod wyjścia jest normalnie równy 0; jeżeli wystapi błąd, kod wyjścia jest równy 1. Jeżeli wystąpi ostrzeżenie, kod wyjścia jest równy 2.

Usage: gzip [-cdfhlLnNrtvV19] [-S suffix] [file ...]
W linii poleceń znalazły się nieprawidłowe opcje.
file: not in gzip format
Podany plik nie jest skompresowany (komunikat programu gunzip).
file: Corrupt input. Use zcat to recover some data.
Skompresowany plik uległ uszkodzeniu. Do miejsca uszkodzenia dane mogą być odzyskane poleceniem
zcat file > recover
file: compressed with xx bits, can only handle yy bits
Plik został skompresowany (z użyciem algorytmu LZW) przez program obsługujący kody o większej ilości bitów niż program do dekompresji na tym komputerze. Skompresuj plik od nowa programem gzip, który osiąga lepszy współczynnik kompresji i używa mniej pamięci.
file: already has .gz suffix -- no change
Plik z rozszerzeniem nazwy .gz nie może być ponownie kompresowany. Zmień nazwę pliku i spróbuj ponownie.
file already exists; do you wish to overwrite (y or n)?
Odpowiedz "y", jeżeli chcesz nadpisać istniejący już plik wyjściowy lub "n", jeżeli nie chcesz
gunzip: corrupt input
Program otrzymał sygnał SIGSEGV co zazwyczaj oznacza, że plik wejściowy jest uszkodzony.
xx.x%
Osiągnięty stopień kompresji (tylko po podaniu opcji -v i -l.)
-- not a regular file or directory: ignored
Gdy plik wejściowy nie jest zwykłym plikiem lub katalogiem (tzn. jest np. dowiązaniem symbolicznym, gniazdem, kolejką FIFO, plikiem urządzenia) jest pozostawiany bez zmian.
-- has xx other links: unchanged
Plik wejściowy ma twarde dowiązania i nie może zostać zmieniony. Więcej informacji znajdziesz w opisie polecenia ln(1). Użyj opcji -f, aby wymusić kompresję plików mających twarde dowiązania.

OSTRZEŻENIA¶

Podczas zapisywania danych na taśmie, zazwyczaj trzeba dodać na końcu odpowiednią ilość zer, by ostatnia część danych zajmowała pełny blok. Gdy dane są odczytywane przez program gunzip, wykrywa on, że na końcu właściwych danych znajdują się przypadkowe dane i wypisuje ostrzeżenie. Aby tego uniknąć, powinieneś używać opcji --quiet. Ta opcja może być ustawiona w zmiennej środowiskowej GZIP w następujący sposób:
dla sh: GZIP="-q"; tar -xfz --block-compress /dev/rst0
dla csh: setenv GZIP -q; tar -xfz --block-compr /dev/rst0

W powyższym przykładzie gzip jest niejawnie wywoływany przez program tar dzięki opcji -z programu GNU tar. Musisz byc pewien, że do zapisu i odczytu z taśmy użyto tej samej długości bloku (opcja -b programu tar). W tym przykładzie zakłada się, że uzywasz programu tar w wersji GNU.

PROBLEMY¶

Opcja --list wypisuje niewłaściwy rozmiar pliku, jeżeli jest on większy niż 2 gigabajty. Opcja --list wypisuje rozmiar jako -1 i CRC jako ffffffff jeżeli plik znajduje się na nośniku o dostępie sekwencyjnym.

Niekiedy (rzadko) zdarza się, że kompresja z opcją --best daje gorsze rezultaty niż z opcją domyślną (-6). Niektóre pliki, w których powtarza się bardzo dużo sekwencji są lepiej kompresowane programem compress niż gzip.